Osmanlı İmparatorluğu’nda Hukuk ve Devlet – Avrupa’yı Aydınlatan Adam Mouradgea d’Ohsson
Osmanlı İmparatorluğu ve modern Türkiye tarihi üzerine çalışmalarıyla tanınan Carter V. Findley’nin son kitabı, Osmanlı dünyasını ansiklopedik bir yaklaşımla Aydınlanma Avrupa’sına anlatan bir şaheseri, değerli bir tarihçinin kaleminden okuma fırsatı sunuyor.
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Osmanlı tarihine dair çok önemli bir eseri daha okuyucularına sunuyor: Tanınmış Osmanlı tarihçisi Carter V. Findley, Aydınlanma döneminin İslam ve Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki eserlerinin görsel malzeme bakımından en zengini ve içerdiği bilgiler bakımından da en önemlisine, Ignatius Mouradgea d’Ohsson’un şaheseri Tableau général de l’Empire othoman’a çok farklı bir ışık tutuyor. Osmanlı İmparatorluğu’nda Hukuk ve Devlet-Avrupa’yı Aydınlatan Adam Mouradgea d’Ohsson, Osmanlı tarihinin en önemli kaynaklarından olan anıtsal eseri, metni, kaynakları ve çizimleriyle birlikte ilk kez sistemli bir şekilde inceliyor.
Ignatius Mouradgea d’Ohsson (Muradçe Tosunyan, 1740-1807) İstanbul’da doğmuş, yarı Fransız yarı Osmanlı bir Katolik Ermeniydi. Osmanlı İmparatorluğu’nda ömrünün elli yılını geçiren d’Ohsson 1763-1784 arasında, 21 yıl boyunca İsveç Elçiliği’nin tercümanı olarak çalıştı. Hem Doğulu hem Batılı kimliği, Fransa-İsveç-Osmanlı üçgeninde kurduğu ilişkiler ağı, onu Aydınlanma ve Fransız Devrimi çağında Batılıları Osmanlılar ve İslam hakkında “aydınlatabilecek” en doğru kişi haline getirdi. Yazdığı eser, Aydınlanma döneminde İslam ve Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki en zengin ve güvenilir kaynaktı.
Findley uzun yıllar sürmüş bir araştırmanın ürünü olan bu kitabında, d’Ohsson’un yaşamını, kurduğu ilişkiler ağını ve şaheserinin hazırlanma sürecini olduğu kadar, Fransa-İsveç-Osmanlı İmparatorluğu arasındaki diplomatik ilişkileri ve açılan devrimler/reformlar döneminin ruhunu da anlatıyor. Tansel Demirel’in dilimize çevirdiği Osmanlı İmparatorluğu’nda Hukuk ve Devlet-Avrupa’yı Aydınlatan Adam Mouradgea d’Ohsson, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları etiketiyle okuyucularla buluşuyor.
“Mouradgea d’Ohsson’un Osmanlı dünyasını adeta ansiklopedik bir yaklaşımla Aydınlanma Avrupa’sına anlatmak için ortaya koyduğu bu olağandışı eserin en önemli özelliklerini, yıllardır Osmanlı tarihine büyük katkılarda bulunmuş bir tarihçinin kaleminden okumak kaçırılmaması gereken bir fırsat oluşturuyor.” – Edhem Eldem
“Türklerin tarihi, hukuku ve dini hakkındaki ilk ansiklopedilerden biri olan bu dev eser, bugünün Müslüman dünyasını anlamak bakımından da güncelliğini hâlâ koruyor.” – Frédéric Hitzel
“Carter Findley, Osmanlı İmparatorluğu’nda Hukuk ve Devlet – Avrupa’yı Aydınlatan Adam Mouradgea d’Ohsson kitabıyla, henüz gravürden taş baskı ve fotoğrafa geçilmediği bir çağda, Osmanlılar hakkındaki folyo baskıların en büyüklerinden birinin olağanüstü hikâyesini gözlerimizin önünde yeniden canlandırıyor.” – Virginia Aksan
