Kongo Pigmileri Arasında 8 Yıl.
İlginç bir kitap, Yedigün Matbaasında basılmış Hürriyet Gazetesi neşriyatı.
Anne Eisner Putnam yazmış, Gani Yener Türkçe’ye çevirmiş.
Kitapta aslında ressam olan bayan Putnam’ın kocasıyla birlikte onun uzun yıllardan beri yaşadığı Kongo daki yaşamı ve oranın insanlarını anlatan ilginç bilgiler mevcut. Tabii yazar buranın Belçika Kongo’su olduğuna birçok yerde vurgu yapıyor. Düşünsenize Belçika nerdeee, Kongo nereee.
Adamlar Belçika’dan kalkmışlar Afrika’nın derinliklerinde Kongo denen ülkeyi işgal etmişler ve burada yaşayan halka yasaklar getirerek sözde medeniyet getirmişler. İnsanları ve hayatlarını adeta bir sirke çevirmişler.
Pigmiler, yani bizim bildiğimiz kısa boylu siyah derili insanlar. Her bir topluluk Belçika’dan giden birilerinin malı olmuş ve üzerlerinde her türlü hakimiyeti sağlamışlar. Karşılığında ne mi vermişler bir dal sigara, 3-5 boncuk. Ve Kongo halkını adeta maymuna çevirip bir sirk gibi dünyadan gelen insanlara açmışlar. Bunu da çok büyük bir hizmet gibi anlatıyor kitabında.
Ama itiraf edeyim Kongo’da yaşayan Pigmiler veya bilinen adı ile pigmeler hakkında en kapsamlı anlatımlar bu kitapta sanırım. Yazar ,ressam olmanın verdiği rahatlıkla doğal bir anlatım yansıtmış kitaba.
Kitapta Putnam ailesinin, Kongo’da yaşamakta oldukları kampı ziyaret eden öyle insanlar vardı ki şaşırmadım değil. Örneğin Manchester dük ve düşesi kalkmışlar dünyanın bir ucundan Kongo’ya Gergedan avlamaya gelmişler. Katherine Hepburn ile Humpeey Bogart buraları gezmiş. Liechtenstein Prensi Ferdinand Prensesiyle uğramış. Ve ilginç bir isim daha: Laurice Rockfeller. Düşünsenize bir Rockfeller yerli maskeleri satın almak için Kongo ormanlarının taa ortalarına kadar gitmiş.
Pigmilerle yazarın ilginç bir anısı da vardı kitapta söyle ki; Kongo’ya misyonerlik faaliyetleri için birçok Peder’in geldiğinden bahseden yazar. Yerlilerden birinin şu sözlerine yer veriyor “Madami bu Pederler nereden geliyorlar.” “Çoğu denizlerin ötesinden gelir” diye izah ediyor çünkü uzaklık kavramını verebilmek için en uygun kelime denizlerin ötesi. Sma Pigmi “Peki kadınları nerede” diye soruyor. Yazar “kadınları yoktur” diyor. “Onlar dinlerine bağlıdırlar ve dinleri onlara evlenmemek üzere yemin ettiriyor” diyor .Pigmi tekrar soruyor “Hiç mi kadınları yok”. Hiç diye cevap veriyor yalnız yaşarlar. Ve Pigmi den asıl soru geliyor “Öyleyse yeni pederler nereden çıkıyor”. Düşünsenize medeniyetin hiç ulaşmadı yerde bir Pigmi yazara hayat dersi veriyor.
Kitapta pigmilerin Okapi avından, silahsız Leopar avlamasına – fil öldürmelerinden, canlı yiyen karıncalardan kaçışlarına kadar birçok farklı bölgeyi ve insanları anlatan bilgiler mevcut. Bi an kendinizi Kongo ormanlarında bulabilirsiniz…
Tevfik YAZICILAR
26 Ocak 2018