Türkçe Tarih Yazımına Yeni Bir Soluk
VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), Türk tarihçiliğinde önemli bir boşluğu dolduracak, arşivlik nitelikte bir eseri okurlarıyla buluşturdu: “Kavram Tarihi Çalışmaları”. Ahmet Şimşek’in editörlüğünü üstlendiği bu kapsamlı kitap, kavramların tarihsel süreçte nasıl evrildiğini, anlamlarının nasıl değiştiğini ve tarih yazımındaki doğru kullanımının önemini derinlemesine inceliyor.
Kavramların Tarihi Yolculuğuna Derinlemesine Bir Bakış
“Kavram Tarihi Çalışmaları”, sadece belirli kavramların kökenlerine ve değişimlerine odaklanmakla kalmıyor, aynı zamanda Osmanlı ve Türk tarihinde kavram tarihi araştırmalarına sağlam bir zemin hazırlamayı hedefliyor. Kitap, “Tıpkı siyaset, toplum ya da ekonomi gibi kavramların da bir tarihi var mıdır?”, “Bugün varlıklarını ve anlamlarını sabit kabul ettiğimiz kavramların da tarihsel bir perspektife göre incelenmesi mümkün müdür?”, “Kavramların tarih boyunca taşıdığı anlamlar nasıl ve neden değişmiştir?” gibi temel soruların peşine düşüyor.
Tarihî olay ve olguları bugünün kavramlarıyla anlamlandırma eğilimlerinin tarih yazımında oluşturduğu sorunların farkında olarak hazırlanan bu çalışma, sunduğu örneklerle ve çeşitli metodolojik yaklaşımlarla literatürdeki önemli bir ihtiyacı karşılıyor. Dört ana bölümden oluşan eser, dönem, mekân, siyaset, bilim-eğitim, devlet-bürokrasi gibi farklı alanlarda tam 22 kavramı mercek altına alıyor. Kavramların tarihsel, toplumsal ve ideolojik bağlamlarda nasıl evrildiği ele alınırken, okuyucuya bir kavramın sadece basit bir kelime tanımından çok daha fazlasını ifade ettiği gösteriliyor.
Türkçe tarih yazımına önemli bir kaynak teşkil eden “Kavram Tarihi Çalışmaları”, tarih yazımında kavramların önemini vurguluyor ve bu kavramların doğru kullanımına özen gösterilmesi gerektiğini hatırlatıyor. Aynı zamanda araştırma, sorgulama ve muhakeme örnekleri sunan bu eşsiz başvuru kaynağı, okuyucusunu da tarihsel bağlamda kavramların izini sürerek derin bir entelektüel yolculuğa çıkarıyor.
Kitaptan:
“Tarihçilikte araştırma/inceleme kadar, yazım sürecinde tercih edilen sunum biçimi, anlatı tarzları ve sözcük-terim ve kavramların eserlerde kullanılış biçimleri de önemlidir. Geçmişe ilişkin bir inceleme alanı olarak tanımlayabileceğimiz tarihin yine geçmişe ilişkin malzeme(ler)den elde edilen gerçekliği okura sunma aşamasında yazım sürecini doğru sözcüklerle doğru bir anlatımla belirlemesi son derece önemlidir. Zira yazım sürecinde geçmişe ilişkin gerçekliğin bugünün sözcükleriyle özensizce sunulması ciddi tahrif ya da en basitinden çeşitli anlaşılma sorunları yaratabilir. Her dilde olduğu gibi tarihçinin çalıştığı dilin de süreç içinde farklılaşması söz konusu olabileceği için sözcüklerin dönemsel kullanım durumlarını dikkate almak bir tarihçi için zorunluluktur. Bu bağlamda modern Türk tarihçiliğinin göze çarpan sorunlarından birinin de tarih araştırma, yazım ve öğretim süreçlerinde tercih edilen tarihsel terim ve kavramların çoğu zaman özensiz kullanımı olduğu söylenebilir. Kavramların yanlış kullanım biçimleri, ya tarihsel dönemleri dışında ya da yeni bir anlatı kurarken özgün bağlamlarından kopartılarak sunulması şeklinde görülebilmektedir. Bu sorun, tarihçinin çoğu zaman kullandığı kavramların özgünlüğü üzerine neredeyse hiç düşünmemesinden kaynaklanmaktadır. Sorunu aşmanın en doğru yolunun tarihçilerin kullandıkları kavramların tarihsel ve bağlamsal anlam çerçeveleri üzerine çok daha fazla zaman ayırarak dikkatli bir şekilde düşünmeleri olduğu söylenebilir. Bu da Türkiye’de kavram tarihi çalışmalarının artmasıyla ve kavram tarihine ilişkin Türkçe literatürün zenginleşmesiyle mümkündür.”
Editör Hakkında;
1997 yılında Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü’nden (Tarih yan alanı) mezun oldu. Tarih Eğitimi alanında Gazi Üniversitesi’nde 2000’de yüksek lisansını, 2006’da doktorasını tamamladı. Aynı alanda 2010’da doçent, 2016’da ise profesör oldu. Gazi, Ahi Evran, Marmara, Sakarya, İstanbul üniversitelerinde çalıştı. 2021’de Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri alanından ikinci doçentliğini aldı. TUHED (Turkish History Educational Journal) ile tarih yazımı (historiography) dergilerinin Başeditörü, Tarih yazımı Çalıştaylarının eş başkanı, ISHE (Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu) aktif düzenleme kurulu üyesidir. Tarihçilik ve tarih eğitimi alanlarında yirminin üzerinde editoryal olmak üzere beş de telif eseri vardır. Yazar son 15 yıldır tarih yazımı, tarih metodolojisi ağırlıklı olmak üzere tarih eğitiminde yayın üretmeye devam etmektedir. Akademik çalışmalarında Türkiye birikiminden hareketle yeni yaklaşımların ortak bir akılla müzakere edilmesini önemsemektedir. Halen İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesinde çalışmaya devam etmektedir.
