Dijital Çağın Dinamiklerine Eleştirel Bakış: “Dijital Toplumun Sosyolojik Teorisi” Okurlarla Buluştu
Araştırmacı Ori Schwarz’ın “Dijital Toplumun Sosyolojik Teorisi: Bizi Birbirimize Bağlayan Kodlar” adlı kapsamlı çalışması okuyucularla buluştu. Schwarz, modern sosyolojinin temel kuramlarını dijital dünyanın dinamikleriyle harmanlayarak, bu alanda eleştirel ve teorik bir bakış açısı sunuyor.
Kitap, dijitalleşmenin sosyal dokuyu nasıl şekillendirdiğini mercek altına alırken, dijital toplumun yapı taşlarını, sosyal ilişkilerin kodlarla nasıl düzenlendiğini ve bireylerin bu yeni ekosistemde nasıl konumlandığını derinlemesine inceliyor. “Dijital Toplumun Sosyolojik Teorisi”, günümüz dünyasında bireyler arasındaki bağları, normları ve toplumsal düzeni belirleyen görünmez kodları keşfetmek isteyen herkes için önemli bir kaynak niteliği taşıyor.
Eski Kavramlara Yeni Bir Soluk: Dijitalleşmenin Sosyolojik Etkileri
Ori Schwarz, kendisinden önceki sosyoloji teorilerini ve tartışmalarını basite indirgenmiş bir anlatıdan uzak durarak, konuları derinlemesine ele alıyor ve titizlikle ördüğü teorisini son derece net bir şekilde ortaya koyuyor. Toplum, iktidar, benlik, kapitalist çalışma ve iş gibi sosyolojinin kadim kavramlarını yeniden sorgulayan Schwarz, kapitalizmin 70’lerde emekle mücadelesinde girdiği krize yanıt olarak şirketlerin ve devletlerin yön verdiği dijitalleşme sürecinin, sosyolojinin temel taşlarında zorunlu olarak kavramsal değişikliklere yol açtığına işaret ediyor.
Schwarz, 70’lerde sınıfların öneminin kalmadığı veya işçi sınıfının dönüştürücü gücünü yitirdiği yönündeki sanayi sonrası “enformasyon toplumu” teorilerinin başlıca iddialarından biri olan “çalışmanın son bulacağı” efsanesini ampirik örneklerle çürütürken, günümüzde “tüketirken” ve hatta “haz alırken” bile nasıl üretimin bir parçası haline geldiğimizi tartışıyor.
Dijital İktidar ve Direniş Yolları
Yazar, “örgüsü olmayan” kapitalizm teorilerinin temel iddialarından biri olan, sermayenin yerini teknokratların ve menajerlerin alacağı bir elitler yönetiminin de gerçekliği yansıtmadığını hatırlatıyor. Aksine, iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, çalışma zaman-uzamı ile boş zaman-uzamı arasındaki ayrımı geçersiz kılacak ölçüde kapitalist üretim lehine yeniden düzenlemiştir. Yaşam alanlarımıza hükmeden algoritmaların “duvarlarla çevrili toplum” ve “etkileşimci toplum” tanımlarının dahi izahını güçleştirdiğini belirtiyor.
Schwarz, Bourdieu’dan devraldığı sosyal sermaye kavramının dijitalleşen ve nesneleştirilen yaşamlarımıza ne kadar içsel olduğunu örneklerle anlatıyor. Yaygınlık kazanan sosyal sermayenin hem şirketlerin hem de yaşam alanlarımızın kaçınılmaz kurucusuna dönüştüğünden hareketle, Goffman’ın “benliği sunumu”, Bauman’ın “akışkan toplumu”, Castells’in “ağ toplumu” kavramsallaştırmalarını yeniden mercek altına alıyor. Ayrıca Latour’un Aktör Ağ Teorisini de masaya yatırıyor.
Toplumsal ve kişisel belleklerimiz dahil tüm verilerimizin artık nesneleştiği bir çağda, bağlantısal belleğin şekillenişinde canlı emeğin sermayenin bir bileşeni oluşuna tanık oluyoruz. Sözleşmenin yerini sözleşmesiz bir iktidar pratiği devralmış durumda. Algoritmik iktidarın Weberci bürokratik iktidar kavramını dahi sorgulanır hale getirdiği bir ortamda, “duvarsız fabrika toplumu”nda her yerde gözetlenen ve denetlenen bireyler için çıkış yolu olup olmadığı sorusunu soruyor. Schwarz, tam da bu noktada, “aşağıdan gözetim” ve “sabotaj” gibi direniş yöntemlerinin mevcut etkinliğine dikkat çekerken, kavramsal dağarcığımıza önemli katkılar sunuyor.
Hurinaz Sarı‘nın çevirisiyle okurlara ulaşan “Dijital Toplumun Sosyolojik Teorisi: Bizi Birbirimize Bağlayan Kodlar”, dijital çağın karmaşık toplumsal yapısını anlamak isteyenler için önemli bir rehber niteliğinde.
ORI SCHWARZ HAKKINDA
Ori Schwarz, Harvard Üniversitesi’nde Fulbright doktora sonrası araştırmacı olarak bir yıl geçirdikten sonra 2013 yılında Kudüs İbrani Üniversitesi’nin Sosyoloji bölümünde çalışmaya başladı. Başlıca araştırma alanları kültürel sosyoloji, sosyolojik teori ve dijital sosyolojisidir. Birçok akademik çalışması olan Schwarz,2017’de İngiliz Sosyoloji Derneği ve Sage Publications tarafından verilen SAGE Yenilikçilik ve Mükemmellik Ödülü’ne layık görülmüştür. 2019’dan beri Bar-Ilan Üniversitesi Kültürel Sosyoloji Merkezi’nin eş direktörüdür. Ayrıca 2022’denberi Dijital Kültür yüksek lisans programının direktörlüğünü yürütmektedir.
