Bencil Maymun: İnsan Doğası ve Yokoluşa Giden Yolumuz
Biyoloji profesörü Nicholas P. Money’in kaleme aldığı “Bencil Maymun”, Koç Üniversitesi Yayınları’ndan (KÜY) çıktı. Türkçeye Mehmet Doğan’ın çevirdiği çalışma, biz insanların ne olduğunu işliyor.
Orta yaşlarında orta boy bir yıldızın yörüngesine kapılmış gezegenlerin üçüncüsünde 3,3 milyar yıl önce filizlendik. Bin asır önce Rift Vadisi’ni terk edip dünyaya açıldık. Beslenme konusundaki esnekliğimiz, 16 milyar sinir hücresine ev sahipliği yapan görkemli neokorteksimiz ve doğayı dönüştürme konusundaki kabarık sicilimiz bizi memeliler arasında özel bir yere taşıdı. 100.000 yıldır etrafta kasıla kasıla yürüyor, 18. yüzyıldan beri kendimize bilge sıfatını yakıştırıyoruz. Bizler Homo sapiens’iz.
Nicholas P. Money, modern insana seslendiği manifestosunda bu tabloyu başaşağı ediyor. Batı bilimi ölümcül bir hataya dönüştükçe doğa dikiş yerlerinden sökülüyor. Görkemin yerini gösteriş aldıkça, Homo sapiens yerini Homo narcissus’a terk ediyor. Ben hissini veren seyin “biz” olduğu unutuldukça Bencil Maymun kurtuluş umudunu yitiriyor. Bu karamsar hikâyenin ışıklarını söndürmeden önce insanlığın berbat ettiği şeye dürüstçe bakmaya ve hatasını kabullenmeye cesaret edenler için bir umut zerresi, bir ipucu da bırakıyor Money: Zarafet. Ancak ve ancak doğanın geri kalanına karşı göstereceğimiz nezaketle gelecek.
“İnsanın bencilliği bizi biyosferin çöküşünden sorumlu olmak gibi tatsız bir duruma getirdi. Bu tarihsel kavşakta yer almak, ayrıcalıklı ancak bir o kadar nahoş bir konumda olmakla eşdeğer, mesela İS 79’da Vezüv Dağı yakınlarında yaşayan Romalıların başına gelen felaket gibi. 14. yüzyılda Büyük Veba Salgını’na şahit olmak da insanın umutlarını yeşertmemiştir. Benim gibi, vebanın irinle şişmiş kurbanları da hem kendi ölümleriyle hem uygarlığın sonuyla karşı karşıya geldiklerine inanıyordu. En azından, ilelebet lanetlenme konusunda endişelenmemiz gerekmeyecek. Bu inanılmaz durumla yüz yüze geldiğimizde, belki de nihayet sarsılmaz narsisizmimizi aşacağız. İster ünlü olun ister köylü, sizi hiçbir şey kurtarmayacak ve gelecekte, nasıl bir itibar bıraktığınızı umursayan kimse kalmayacak. Milyonlarca kitap ya da albüm satmış, atletik hüneriniz sayesinde stadyumları doldurmuş olabilirsiniz, ama yakın gelecekte bunu sallayan kimse kalmayacak.”